دستگاه ماهور واستادمحمدرضا شجریان
دستگاه ماهور واستاد محمدرضا شجریان
قاصدک
آهنگ : مرتضی ني داوود
شعر : ملک الشعرا بهار
خوانندگان مرغ سحر چه کسانی بودند:
دستگاه : ماهور
زآه شرر بار ، اين قفس را برشکن و زير و زبر کن
بلبل پر بسته ز کنجه قفس درآ نغمه آزادی نوع بشر سرا
وز نفسی عرصه اين خاك توده را .. پر شرر كن
ظلم ظالم ، جور صياد آشيانم داده بر باد
اي خدا ، اي فلك ، اي طبيعت شام تاريك ما را سحر كن
نوبهار است ، گل به بار است ابر چشمم ، ژاله بار است
اين قفس چون دلم تنگ و تار است
شعله فكن در قفس اي آه آتشين دست طبيعت گل عمر مرا مچين
جانب عاشق نگه اي تازه گل از اين بيشتر كن ، بيشتر كن ، بيشتر كن
مرغ بي دل ، شرح هجران مختصر ، مختصر كن ، مختصر كن
بند دوم:
عمر حقيقت به سر شد عهد و وفا بي اثر شد
ناله عاشق ، ناز معشوق هر دو دروغ و بي ثمر شد
راسته و مهر و محبت فسانه شد قول و شرافت همگي از ميانه شد
از پي دزدي ، وطن و دين بهانه شد .. ديده تر كن
جور مالك ، ظلم ارباب زارع از غم گشته بي تاب
ساغر اغنيا پر مي ناب جام ما پر ز خون جگر شد
اي دل تنگ ناله سر كن از مساوات صرف نظر كن
ساقي گلچهره بده آب آتشين پرده دلكش بزن اي يار دلنشين
ناله بر آر از قفس اي بلبل حزين
كز غم تو ، سينه من پر شرر شد ، پر شرر شد
دستگاه ماهور یکی از گسترده‌ترین دستگاه های موسیقی ایرانی است و در ردیف‌های گوناگون در حدود ۵۰ گوشه دارد. دستگاه ماهور به علت حالت و ملودی روانی که دارد اغلب به صورت موسیقی شاد در جشن ها و اعیاد نواخته می‌شود. این دستگاه دارای گوشه‌های متنوعی است که با مقام های کاملاً متفاوت در سه بخش بم، میانی و زیر اجرا می‌شود. ناگفته نماند تمام گوشه‌ها به وسیلهٔ فرود به درآمد رجعت می‌کنند
ماهور «دو»
ماهور دو، ماهوری است که گام آن از دو شروع می‌شود. یعنی نت شاهد آن دو می‌باشد و در تار وسه‌تار با کوک «دو-سل-دو-دو» نواخته می‌شود. در ماهور دو همه پرده‌ها همنام نت‌ها هستند یعنی به ترتیب دو – ر – می– فا - سل – لا - سی – دو. به بیان دیگر ماهور دو همانند گام ماژور دو در موسیقی کلاسیک است.
ماهور «ر»
- درآمد : ( نت شاهد آن نت اول گام است یعنی «دو»)
- گوشه گشایش(داد) : ( نت شاهد آن نت دوم گام است یعنی «ر»)
- گوشه شکسته : ( نت شاهد آن نت پنجم گام است یعنی «سل»)
- گوشه دلکش : ( نت شاهد آن نت پنجم گام یعنی سل است )
- گوشه عراق : ( نت شاهد آن نت هشتم گام یعنی دو است )
- گوشه راک: (شاهد و ایست آن نت دو یک اکتاو بالاتر از شاهد و ایست درآمد است)
- گوشه فیلی: (شاهد آن فاصله درست پنجم بالاتر از درآمد یعنی «سل» می‌باشد و ایست آن می کرن که البته درصورت بازگشت به ماهور ایست آن مطابق با ایست ماهور خواهد بود)
گوشه‌های ضربی
- کرشمه
- مجلس افروز
- خسروانی
- چهار پاره
- زنگوله
نام گوشه و رنگ ها
- درآمد
- کرشمه
- آواز
- مقدمه داد
- داد
- مجلس افروز
- خسروانی
- دلکش
- خاوران
- طرب انگیز
- نیشابورک
- نصیرخوانی - توسی
- چهارپاره - مرادخوانی
- فیلی
- ماهور صغیر
- آذربایجانی
- حصار ماهور - ابل
- زیرافکن
- نیریز
- شکسته
- عراق
- نهیب
- محیر
- آشورآوند
- اصفهانک
- حزین
- کرشمه
- زنگوله
- راک هندی
- راک کشمیر
- راک عبداله
- کرشمه راک
- سفیر راک
- رنگ حربی
- رنگ یک چوبه
- رنگ شلخو
- ساقی نامه
- رنگ شهرآشوب